Buenos Aires dag op dag + Nabeschouwing

Dwars door de Argentijnse polders, want zo zien de fameuze Pampas eruit, kwamen we aan op de allerlaatste bestemming van onze reis. Buenos Aires, de stad van de gezonde lucht of de gunstige winden, al zal dit zeker niet in zijn stichtingsjaren geweest zijn. Het was namelijk pas na verscheidene bloederige confrontaties tussen de Spanjaarden en de plaatselijke indianen dat de stad in 1560 definitief voet aan de grond kreeg nabij het estuarium van de Plata rivier (een eerdere poging in 1536 draaide op niets uit). Lange tijd bleef de stad -omwille van het achterliggende pampaland dat ideaal was om vee op te laten grazen- voornamelijk een landbouwnederzetting. Pas na het openstellen van Buenos Aires in 1776 als internationale handelshaven begon de stad gestaag te groeien. Economisch stuwde de stad zichzelf vooruit waarbij zelfs een tweevoudige Britse bezetting en de Argentijnse onafhankelijkheidsstrijd de boom niet konden stoppen. Uiteindelijk zou de stad van de Portenos (die van de haven) zelfs tot hoofdstad van het onafhankelijke Argentinie uitgeroepen worden. El Capital werd zodoende naar Europees voorbeeld gemodeleerd en naar 19e eeuwse norm gemoderniseerd. Men legde brede lanen aan, er verscheen een spoorlijn (hetgeen de economie nog meer aanzwengelde) en statige(overheids)gebouwen verrezen uit de grond. Buenos Aires werd een stukje Europa in Zuid-Amerika, hetgeen nog versterkt zou worden door de massale toestroom van Europese immigranten in de crisisjaren '20 die hier hun geluk kwamen beproeven maar ook hun Europese culturele achtergrond meebrachten. Keerzijde van dit alles was echter dat ook de sloppenwijken een ongelukkig nevenverschijnsel waren van diezelfde migratiegolf. Maar...het is uit deze complexe socioculturele mix van armoede, rijkdom, hoop, wanhoop, liefde, geluk en dood dat Argentinies mooiste en zuiverste kunstproduct ontstond namelijk....de tango.

04/07/12

Op deze druilerige regendag bezochten we de Recoleta wijk. Deze wijk is vooral bekend omwille van zijn mooie kerkhof naast het gelijknamige klooster waar tal van Argentijnse beroemdheden begraven liggen zoals onder andere Eva Peron. Tja, in de grond is iedereen gelijk ook al lig je dan al in een mausoleumpje.De laatste rustplaats van deze grootse dame -die zowat heel haar korte leven gestreden heeft om de leefomstandigheden van de laagste sociale klasse te verbeteren- valt dan ook in niets op tussen de rest. Geen extra aanwijzingsbordje, geen centrale plaats...gewoon mee op de hoop in een betrekkelijk onopvallend graf. Neen, Evita had beter verdiend. Gelukkig bewijzen de steeds aanwezige bloemen aan de deur van het grafmonument dat deze ‘moeder van het vaderland’ nog steeds niet vergeten is. Gelukkig maar!
Na onze rondgang op het Argentijnse Pere Lachaise brachten we nog een bezoek aan het Museo Nacional de Bellas Artes. Het regende immers nog steeds pijpenstelen en bovendien was de toegang gratis. Behalve deze twee redenen was het natuurlijk ook wel de moeite. Wat ze daar allemaal hangen en staan hebben, ongelofelijk! Monet, Manet, Gauguin, Van Gogh, Toulouse-Lautrec, Rembrandt, Rubens, Renoir, Cezanne, Goya, Rodin en dan nog tal van Vlaamse Primitieven. Allemaal voor niets...Leve Buenos Aires! En ook net buiten het museum ging het kunstfeest gewoon verder met een reuzengrote mechanische bloem die zoals zijn natuurlijke collega’s echt kan sluiten wanneer het donker wordt. Origineel!

05/07/12

Hoera! De lucht boven Argentinies hoofdstad is opgeklaard. Van het regenweer van gisteren viel vandaag niets meer te bespeuren. Een ideale dag dus om in het Reserva Ecologica Costanera Sur te gaan wandelen. Dit natuurpark tussen Puerto Madero en de Plata rivier heeft een heel opmerkelijke ontstaansgeschiedenis. Bij de aanleg van enkele grote autosnelwegen door de stad gingen namelijk heel wat (waardevolle) gebouwen tegen de vlakte. Het puinafval van deze bouwwerken gebruikte men nadien als landwinningsmateriaal op de Plata rivier in een poging om zo de haven van Buenos Aires uit te breiden. Het bouwafvalstort dat op die manier ontstond werd echter vlug terug herroverd door Moeder Natuur. Bomen wortelden zich tussen het steengruis, riet woekerde in de vochtige afvalputten en allehande beesterij kwam naar dit onbedoelde natuurparadijs afgezakt. Zodoende beschikt de stad tegenwoordig over een 350ha groot natuurgebied waar het heerlijk wandelen is en van waaruit je een prachtig zicht op de Plata rivier hebt. Leuk als je even het moordverkeer enkele kilometers verderop wilt ontvluchten.
Ook wandelden we langs de dokken van de ‘oude haven’ Puerto Madero. Tot voor kort was deze buurt een van de gevaarlijkste zones van de stad. Het stadsbestuur is er echter -naar Antwerps, Liverpools en Londens voorbeeld- in geslaagd om deze verloederde havenwijk om te tunen naar een gezellige -zelfs chique tot exclusieve- buurt waar de grondprijzen thans de duurste van heel Buenos Aires zijn!
Over een van de dokken kun je eveneens de schitterende Puente de La Mujer bewonderen. Deze 160m lange beweegbare brug met uniek draaimechanisme is het enige architecturale kindje in Amerika van de beroemde Catalaanse architect Calatrava, de man die onderandere Luik zijn prachtige station bezorgde. Als er een schip wil voorbijvaren roteert de brug over zijn bijna volledige lengte over slechts een massieve conische zuil. Om te voorkomen dat het brug zou instorten onder zijn eigen gewicht wordt deze opgehouden door een 39m hoge schuin oplopende piek die met staalkabels aan het brugdek is bevestigd. De witte kleur van de brug en de gestroomlijnde vormen van de piek en het brugdek geven het geheel een lichte, speelse en dynamische indruk. Ja, toch wel een straf manneke die Calatrava!

06/07/12

Buenos Aires is door de massale migratiestroom vanuit het ‘Oude Continent’ een uniek stukje Europa in Zuid-Amerika. De historische stadskern is dan ook een samenraapsel van kenmerken die je bij ons in onze grote Europese steden aantreft. Soms lijkt het alsof je in Parijs bent, dan weer doet het aan Madrid of Barcelona denken en heel af en toe heb je de indruk in Brussel te wandelen. Leuk om je ‘thuis’ te voelen al vonden wij dat het geheel een beetje eigenheid miste. Wanneer je heel veel kleuren dooreen mengt dan krijg je grijs, en zo ook voelen grote stukken van deze stad aan. Let wel, er zijn natuurlijk heel wat interessante en boeiende gebouwen te zien maar deze zijn eerder eilandjes in een voor de rest nogal stereotype 'stad' stad. Enfin, op het Plaza de Mayo bezochten we de Catedral Metropolitana, waarin zich de crypte van Jose Martin (de bevrijder van het vaderland) bevindt. Eveneens kun je er het beeld van Santo Cristo del Gran Amor bezichtigen, de beschermheilige van de voetballers! Iets verder langs het plein heb je ook nog het Casa Rosada. Dit is het presidentieel paleis met het beroemde balkon van waarop Eva Peron en haar man hun legendarische redevoering brachten. Of voor de filmliefhebbers de zogezegde plek van waarop Madonna haar ‘Don’t cry for me Argentina’ aanheft. Hoe dit gebouw aan zijn lelijke varkensroze kleur kwam is wel nog leuk om te weten. Toen president Sarmiento genepen zat tussen twee diametraal tegenover elkaar staande politieke groepen (Federalisten en Unitaristen) waarvan de ene hun ‘kleur’ rood en de andere lichtblauw was, vond hij er niets beters op om zijn paleis eerst rood en daarna lichtblauw te laten verven (hetgeen roze geeft) om zodoende iedereen tevreden te stellen. Een Belgisch compromis op Argentijse bodem, faut le faire! Vanaf het centrale plein begint de Avenida de Mayo, vermoedelijk de mooiste straat van Buenos Aires die gelukkig grotendeels gespaard is gebleven van de megalomane bouwwoede tijdens de ‘dictatorsjaren’. In deze straat bevindt zich het Palacio Barolo. De eerste wolkenkrabber van de stad die allerhande symbolische elementen bevat uit de Divina Commedia. De bouwheer was immers een grote fan van de Italiaanse Renaissancedichter Dante Alighieri. Het Congreso de la Nation is dan weer een kruising tussen het Capitool in Washington en het justitiepaleis in Brussel. Verder is er ook nog de Avenida 9 de julio, de 125m brede boulevard is met zijn afmeting de breedste ter wereld maar daarmee is ze zeker niet de mooiste. Hetzelfde kan gezegd worden van de Obelisco op diezelfde boulevard die hoog maar vooral plomp is. Neen, geef ons dan maar de twee reusachtige ‘metaalportretten’ van Evita aan weerszijden van het Ministerie van Gezondheid. Het Centro van Buenos Aires...een daguitstapje waard maar ‘het kloppend hart’ van de stad hebben we er toch niet gevonden.

‘...de tango dansen in Buenos Aires...’ Hoe exotisch klonk dit verlangen van Johan Verminnen niet. Wijzelf hielden het echter op het ‘zien dansen’ van deze sensuele kunstvorm maar het verlangen was op zijn minst even groot. Onze verwachtingen waren dan ook hoog ...enorm hoog en toegegeven waarschijnlijk een beetje te hoog...De dansvoorstelling die wij te zien kregen was leuk, professioneel gebracht...maar ook niet meer...Waar we wel echt van genoten hebben is de tangomuziek zelf. De dans was naar ons gevoel wat kunstmatig en op maat van de toeristenstroom maar de muziek kon natuurlijk niet gefaced worden. Mens, hoe een kwartet van piano, contrabas, viool en accordeon zo’n hemelse klanken kan produceren. Wonderbaarlijk.
Tja, enkel om lekkere frieten te eten moet je nog echt in Belgie zijn maar voor een goede pizza, kebab of chinees kun je zowat overal in de wereld terecht. Zo ook zit het volgens ons met de tango. Als je in Buenos Aires bent kun je natuurlijk niet om zo’n voorstelling heen. Je reist immers ook niet naar Parijs om er de Eifeltoren niet te gaan bekijken. Maar of de tango hier nog ‘beter’ is dan elders in de wereld? We betwijfelen het. Het idee van een tangodansend Buenos Aires is trouwens al lang voorbijgestreefd. De jeugd (zoals men het ons hier heeft verteld) weet immers nog amper wat deze passionele dans inhoud en de ‘ziel’ van Buenos Aires is tegenwoordig een degelijke toeristenpacemaker geworden. Nu ja, we hadden misschien beter moeten weten want in Holland lopen ze tenslotte ook al lang niet meer op klompen rond. Soit, no blame, no regret!

07/07/12

Gooooaaal, goooaal, gooaaal. Vandaag stond een bezoek aan La Boca op het programma. Deze wijk aan de monding van de Riachuelo en de Antepuerto was ooit het zenuwknooppunt van de haven van Buenos Aires. In de 19e eeuw vestigden er zich dan ook onderandere tal van verpauperde Genueese immigranten die immers met het havenwerk vertrouwd waren. Het zou trouwens in deze sociaal miserabele context zijn dat de tango in zijn meest zuivere vorm geboren werd als buffer tegen de dagdagelijkse ellende.
De haven is er thans verdwenen maar tegenwoordig is deze buurt vooral beroemd dankzij de gelijknamige voetbalploeg met zijn al even legendarische topspeler Maradona. Het stadion zelf, La Bombonera zoals ze hier genoemd wordt (omwille van haar vorm die doet denken aan een snoepdoos) is een lelijk lomp ding tussen de vaak schamele huizen in de wijk. Maar laat dit nu even niet belangrijk zijn want deze voetbalploeg is echt nog eens een club ‘van en voor het volk’. Aandoenlijk te zien hoe apetrots de nochtans arme inwoners van deze wijk op hun ploeg zijn. Sommige huizen zijn zelfs helemaal in de blauw-gele clubkleuren geverfd. Ja dit elftal leeft, voetbal is hier een religie en Santa Diego is god. Spectaculair! Naast het stadion heeft dit arbeiderskwartier nog enkele andere interessante plekjes. De Caminito was ooit een onopvallend golfplaathuisstraatje ergens verloren in een uithoek van de grijze haven. Tot een spitsvondige kunstenaar ,Quinquela Martin genaamd, met het idee kwam om het plaatselijke volksschooltje van een kleurtje te voorzien. Iedere inwoner bracht hierbij zijn restjes verf samen en zodoende besliste men om de muren in allerlei verschillende kleuren te verven. De bonte kleurcombinatie sloeg zo sterk aan dat men dit plan naar de hele wijk opengetrok. Zo werd de Caminito (en enkele aanpalende straten) een opvallend sociaal symbool waarbij de bonte kleurmengeling een krachtig en bovendien positief antwoord werd op het sombere, grauwe armoedevraagstuk. Tegenwoordig is de Caminito zowat de drukst bezochte straat van Buenos Aires en bovendien de enigste plek waar wij het gevoel hadden dat er eens wat sfeer in de lucht hing. Een stralende hemel, felle kleurtjes, een gezellige drukte van mensen die op een van de vele terrasjes van hun drankje aan het genieten waren en in de lucht een constante zweem van tangomuziek...
Beste Portenos, waarom niet meer van dat in jullie stad?

08/07/12

Onze bede werd aanhoord! Vandaag vonden we eindelijk de gezelligste plek van Buenos Aires. De wijk San Telmo is waar wij op zoek naar waren. Deze buurt was ooit de plek waar de rijkere Portenos hun optrekjes hadden. Door het uitbreken echter van de gele koorts in de 19e eeuw vluchtten deze naar de noordelijkere wijk Palermo waardoor San Telmo verloederde. De statige herenhuizen werden opgedeeld in kleinere appartementjes die al vlug opgevuld raakten met binnenstromende immigranten. Vandaag is San Telmo een levendige volks- annex jongerenbuurt met enkele originele antiek- en designwinkeltjes, toffe bars en leuke hostals. Elke zondag vindt in deze wijk La Feria plaats. La Defencia, de hoofdstraat met zijn rustieke cobblestones, wordt dan verkeersvrij gemaakt en de auto’s moeten plaatsmaken voor talloze gezellige kraampjes waarvan de koopwaar varieert tussen echt antiek over hip design tot ware brol. Ook de Plaza Dorrego verandert die dag in een sfeervol rommelmarktpleintje waar tangomuziek in de lucht hangt en waar je met een beetje geluk een straatdansvoorstellingetje kunt meepikken. Het is in deze wijk trouwens dat je het beeldje aantreft van Mafalda, naar onze mening de tofste inwoonster van El Capital. Mafalda is het geesteskindje van striptekenaar en cartoonist Quino. Deze uiterst attente 4-jarige jongedame die enorm begaan is met de mensheid en de wereldvrede maakt het de volwassenen in haar cartoons vaak heel moeilijk met de pijnlijke,lastige soms genante maar steeds rake vragen die ze hen voorlegt. De waarheid komt uit de kindermond en daar houden wij wel van!

Nabeschouwing

Over het land Argentinie kunnen we slechts een halve waarheid vertellen aangezien we het noorden gelaten hebben voor wat het was.
Nu, Patagonie vonden wij alvast heel spectaculair al moeten we wel eerlijk toegeven dat duizend kilometer steppe na een tijdje ook begint te vervelen. Dit neemt natuurlijk niet weg dat we de vele gletsjers en gletsjermeren, de majestueuze bergtoppen en de prachtige (kust)fauna altijd fantastisch zullen blijven vinden.
Over de Argentijn zelf dan. Maradona is Argentijn, en elke Argentijn is een beetje Maradona ( inclusief de vrouwen). Het was een topspeler, maar hij had streken.....De naam Buenos Aires betekent trouwens ‘gunstige winden’ maar wij vonden de wind die ze hier vaak in hun broek hadden verre van ideaal. (En dan bedoelen we niet de penetrante toiletwind na het eten van teveel rundsvlees.) De Argentijnen mogen natuurlijk trots zijn op hun land en het klopt inderdaad dat ze van heel Zuid-Amerika het meest ‘ontwikkeld’ zijn. Toch rechtvaardigt dit volgens ons niet dat ze zich boven de rest van hun continent stellen. Openlijk racisme naar Peruanen, Bolivianen of Paraguayanen en ook interne laagdunkendheid van de Portenos ten opzichte van de andere inwoners van hun land is hier jammergenoeg een dagdagelijks fenomeen. Ja, zelfs wij hadden momenten dat we ons niet helemaal welkom voelden. Spijtig....
Enfin, het contact was dus niet altijd even hartelijk -in dit nochtans mooie land- en bijgevolg zullen we de Argentijnen lang niet zo nauw in ons hart sluiten zoals we dat met de Mexicanen, de Guatemalteken en de Ecuadorianen hebben gedaan.

https://picasaweb.google.com/106848438480431269504